Twee kunstenaars die elk een eigen traject hebben afgelegd: de ene heeft zijn roots in Québec, de andere groeide op in Iran en Frankrijk. Dany Beaudreault en Gurshad Shaheman zijn voor het eerst te gast op het Kunstenfestivaldesarts met “Sur tes traces”, een dubbel kunstenaarsportret.

 

Wij spraken de beide heren over hoe hun samenwerking begon en over hun creatieve proces.

 

 

DANY: We hebben elkaar ontmoet tijdens een meeting van Canadese kunstenaars in het Théâtre du Phénix in Valenciennes, tijdens het festival “Cabaret de curiosités”. Later zagen we elkaar terug hier in Brussel, in het Théâtre Les Tanneurs.

 

In 2020 heb ik Gurshad een bericht gestuurd  met de vraag om eventueel iets samen te doen. Ik zag wel een aantal overeenkomsten in wat we schreven, wat we deden, waarvan we wakker liggen. Gurshad reageerde heel positief en in 2021 begon het project vorm te krijgen.

 

Alles vertrekt dus bij de dingen die ons allebei zorgen baren. Ik had een soort van irrationele fascinatie voor Gurshad als performer, maar ook als schrijver. Zelf ga ik in het theater vooral op zoek naar een ‘andere’ taal, een taal die niet noodzakelijk ‘theatraal’ is in de klassieke betekenis van het woord. En bij Gurshad vond ik zo’n taal. Dat trok mij enorm aan. De eerste stap in ons project was een bezoek aan Sarajevo, een stad waar noch hij noch ik ooit al was geweest. We wilden zien wat we konden doen op een neutraal terrein. 

 

GURSHARD: Geen van ons beiden sprak de taal van het land. Dat vonden we heel belangrijk. In het begin van onze samenwerking was er het idee om ons te verplaatsen, om de ander uit te nodigen in ons leven. Dat was ook een manier om onze focus te veranderen. Daarvoor doken we allebei diep in onze eigen obsessies en thema’s zoals familie, grenzen, thuiskomen, queer, seksuele en intieme identiteit, ... En vooral: uit onze eigen wereld treden om  onze blik te verruimen en elkaar tegen te komen. 

 

DANY: Eigenlijk begon alles met een soort van ‘coup de foudre’ tussen twee mensen en vrienden. Dat was heel belangrijk om er samen voor te gaan, om samen te werken. De vriendschap, het elkaar zien om samen een menselijk avontuur aan te gaan. Want dat is onze performance uiteindelijk: een menselijk avontuur.

 

 

GURSHARD: Het was als een soort bevestiging van een intuïtie. We wisten al dat we wilden samenwerken, voelden dat we veel dingen gemeen hadden. Er was geen symmetrie, want onze levens zijn heel verschillend. Maar we herkenden ons wel in onze artistieke obsessies en misschien in de manier waarop we in het leven staan. Toen rees de vraag: hoe vertalen we die intuïties? Hoe nemen we ze op in ons project? Dat was de uitdaging.

 

Maar uiteraard blijft het stuk een voorwendsel. Het gaat immers veel verder dan onze persoon zelf. Bij elke ontmoeting praatte ik vijf minuten over Dany, tot die persoon automatisch over zichzelf begon te vertellen: wie hij was, waar hij woonde, ... Dat verruimt je horizon aanzienlijk, voortdurend. In mijn deel zit zelfs het beeld van een zeer uitgestrekt landschap in Québec. En in het deel van Dany zit een radiografie van de Iraanse diaspora, verspreid over het Europese continent. Hij kon niet naar Iran reizen, maar ik heb familie in Frankrijk, Duitsland en  Turkije. Vanuit Parijs legde Dany een hele weg af tot aan de Iraanse grens in Turkije. Al heel snel vertakt het verhaal zich en wordt het een soort van schuivensysteem: het ene verhaal leidt steeds tot het andere en de thema’s overlappen elkaar.

 

DANY: Het leven van de ander is echt een voorwendsel. We duiken in het leven van de mensen die we ontmoeten. We tonen een hele galerij van mensen, personen die personages worden.

 

GURSHARD: Het is een soort van lagen, verhalen die boven elkaar liggen.

 

 

GURSHARD: Het audio-aspect hebben we eigenlijk vrij laat geïntroduceerd. Het materiaal dat we verzamelden en de werksessies in het begin moesten eigenlijk resulteren in twee monologen die na elkaar zouden worden verteld. Tijdens onze samenwerking in Montreal beseften we dat we eigenlijk te veel materiaal hadden. Als we alles zouden gebruiken, zou de performance vier uur duren.  

 

Maar er blijven altijd hiaten, zaken die niet worden verteld. We hebben een maand lang onderzoek gevoerd, een reis gemaakt in het leven van de ander. Dany is zelfs gaan praten met familieleden die ik zelf niet meer zie, maar die hem wel wilden ontvangen. We hebben elk een dertigtal personen gesproken tijdens een interview van een uur waarin uiteindelijk alle periodes van het leven aan bod kwamen. De ouders van Dany bijvoorbeeld hebben echt dingen verteld vanaf zijn geboorte tot nu. Maar niet alleen familieleden hebben we gesproken, ook collega’s, exen, jeugdvrienden of vrienden die we uit het oog waren verloren, geliefden die meetelden in ons leven, mensen die niet van ons houden.

 

DANY: Honderden en honderden pagina’s hebben we volgeschreven.

 

GURSHARD: Het was een gigantisch onderzoek en toch is nog niet alles verteld. Wij zijn de veertig al voorbij. Hoe stop je een heel leven en zoveel gezichtspunten in één performance? Volledig zijn is gewoon onmogelijk. We moesten die onvolledigheid ook vertalen in de enscenering. Omdat we de productie vrij literair hebben aangepakt, mist de toeschouwer bij het zappen altijd enkele woorden. Te vergelijken met de offers die we moesten brengen. 

 

Maar er is ook een meer politieke reden. We leven in een tijd waarin iedereen zijn verhaal kiest. Die verhalen, afhankelijk van de standpunten die ze vertolken, boksen in de media tegen elkaar op. We geven de voorkeur aan een bepaald medium omdat we ons kunnen vinden in zijn standpunt. De wereld van vandaag is sterk gepolariseerd. Na de Koude Oorlog overheerste de utopie van een eengemaakte wereld. Vandaag zien we opnieuw die polarisatie.

 

In onze productie willen we daar enigszins komaf mee maken. Terwijl je in de performance naar Canada reist, vertellen we je over Frankrijk. En reis je naar Frankrijk, dan vertellen we je over Canada. En pal in het midden van de reis ligt Iran. Dany kon er niet naartoe omdat hij geen visum kreeg. Iran blijft dus dat land waar je wel over praat, maar niet naartoe reist. Daarover gaat het eigenlijk. En ten slotte schuilt achter ons onderzoek ook een meer fundamentele missie:  terugkeren naar het verleden en onopgeloste zaken herstellen.

 

DANY: Dat beseffen we nu de creatie meer ‘af’ is. Er was het idee van de verzoening: het herstellen van bepaalde zaken overlaten aan de ander, omdat we het zelf niet konden.

 

GURSHARD: Dany kon helaas niet naar Iran. Ik had hem daar graag een aantal zaken laten rechtzetten omdat ik dat zelf niet kon. Ik ben er immers al 25 jaar niet geweest. En ook ik van mijn kant ben vertrokken met een welomschreven missie.

 

DANY: De productie toont aan dat we nooit iemands hele leven kunnen bevatten. Dat is fundamenteel onmogelijk. We denken dat we de mensen die dichtbij ons staan kennen. Maar uiteindelijk blijft er altijd een stukje mysterie, dingen die we niet weten.